Starogrčki filozof Aristotel, koji je živio u 4. vijeku prije nove ere, izrekao je o novcu vječnu istinu – novac ne donosi novac, jer je i sam jalov. To u prevodu znači – ne možete štampati novac, pozajmljivati ga i ubirati kamatu, a da ne prođe ni jednu fazu ni proizvodnje, ni prometa, što mu je osnovna funkcija. U stvarnosti se to, ipak, dešava.

Prilikom osnivanja bretonvudskih institucija - MMF-a i Svjetske banke, američki dolar se nametnuo kao vodeća svjetska rezervna valuta, pod izgovorom da SAD posjeduju oko 80% svjetskih zlatnih rezervi i da to garantuje finansijsku stabilnost u svijetu. Opšte je poznato da je zlato jedina prava mjera vrijednosti, kroz čitavu istoriju. Dolar je vezan za zlato u odnosu 1 fina unca=35 dolara, i to je trajalo do 15.8.1971.godine, kada je Njemačka zatražila da joj Amerika dug isplati u zlatu. Umjesto zlata dug je isplaćen u dolarima. Tog dana je predsjednik Amerike naredio zatvaranje svih mjenjačnica u SAD koje su mijenjale dolare u zlato, čime je prestao da postoji izvorni bretonvudski finansijski sistem’’, podsjeća za ,,Semberija info’’ profesor emeritus Budimir Stakić.

Da bi dolar sačuvao primat u svijetu, SAD su zaključile sporazume sa zemljama Bliskog istoka, najvećim proizvođačima nafte u svijetu, da svoje proizvode prodaju isključivo za američke dolare, i tako je nastao petrol-dolar. Zauzvrat su SAD garantovale bezbjednost tim državama od susjeda. Na taj način je ostala mogućnost da SAD nastave sa emitovanjem dolara (bez pokrića) za namirivanje deficita u spoljnoj trgovini i u budžetu, što traje do danas. Uvidjevši da se emitovanjem dolara brže stiče visok profit nego u realnom sektoru, od 80-ih godina XX vijeka, SAD su proizvodne fabrike, putem autsorsinga, počele da izmještaju u zemlje sa jeftinom radnom snagom, prvenstveno u Aziju, a svoju djelatnost su usmjerile u novi sektor koji se zove –finansijalizacija. Polazeći od činjenice da je privreda SAD postala nekonkurentna, prije svega u odnosu na „japansko ekonomsko čudo“, Amerika je pokazala svoje „pravo demokratsko lice“. Japan je, u želji da poveća izvoz depresirao svoju valutu, jen, i tako postao ozbiljan konkurent SAD, prije svega u izvozu automobila na američko tržište. Na sastanku koji su ministri finansija SAD, Japana, Francuske, Zapadne Njemačke i Velike Britanije, održali septembra 1985. godine u hotelu ,,Plaza” u Njujorku,  zaključili Sporazum kojim se Japan, to „ekonomsko čudo“,  obavezao da ojača svoju nacionalnu valutu skoro trostruko za narednih nekoliko godina. Naime, na dan zaključenja Sporazuma kurs dolara iznosio je 235 jena, a 1994.godine, samo 84 jena. Ni danas, poslije 30 godina, kurs jena se nije vratio na nivo iz 1985.godine (kreće se oko 150 jena za dolar). 

-Shvatajući da se teško suprotstaviti dolaru, razvijenije države Evrope započele su aktivnosti 90-ih godina XX vijeka, i početkom ovog milenijuma osnovale Evropsku monetarnu uniju i uvele sopstvenu valutu – evro, koji je do danas prihvatilo 20 država EU. Receptu dolarizacije svijeta pridružila se i evroizacija. Evo dokaza: Avgusta 2021. godine, za jedan dan MMF je uvećao svoj kapital za cijelih 650 milijardi dolara (primjera radi, za cijeli period od osnivanja MMF do tada je prikupio oko 703 milijarde dolara), naravno emisijom ove američke valute. Poznati francuski autor Toma Piketi, u knjizi „Jedva čekam socijalizam“, navodi da, pored MMF-a, na isti način se ponaša i Evropska centralna banka. Bilans stanja Evrosistema porastao je, jednim klikom na mišu kompjutera, sa 1.150 mlrd evra, koliko je iznosio početkom 2007. godine, na 4.675 mlrd evra, koliko je iznosio krajem 2018. godine, odnosno sa jedva 10% na 40% BDP-a evrozone (12.000 mlrd evra). To je još jedan dokaz da glavni gospodari svjetskih finansija ne žele stvaranje stabilne svjetske valute. Evro je izazvao porast nejednakosti i razdor u EU, navodi prof. Štiglic. Osnovna hipoteza  jeste da je evro produbio podjelu – dovodeći do toga da slabe zemlje postaju sve slabije, dok jake postaju sve jače: na primjer, njemački BDP, koji je 10,4 puta veći od grčkog 2007. godine, postao 15 puta veći od grčkog 2015. godine.
 
Usljed sve češćeg uvođenja sankcija od strane SAD i razvijenih zemalja Zapada pojedinim („neposlušnim“) državama, (od 1950. do 2022.godine uvedeno je ukupno 1315 raznih sankcija) u više desetina država, među koje spadaju Rusija i Kina, u prvim decenijama XXI vijeka osnovana je neformalna međunarodna ekonomska organizacija – BRIKS (članice: Brazil, Rusija, Indija, Kina i Južnoafrička Republika, a broj članica  je 2023. godine udvostručen). Ova asocijacija je  prije desetak godina osnovala svoje razvojne banke: Azijsku banku za infrastrukturne investricije i Novu banku BRIKS-a, sa sjedištem u Kini,  u cilju stvaranja multipolarnog i multivalutnog sistema. U 2023. godini zemlje pomenute asocijacije, ali i neke evropske zemlje, su u međusobni platni promet uključile svoje nacionalne valute (juan, rublju, rupiju, real, i dr.), čime su krupnim koracima zakoračile u svjetski multivalutni sistem, ubrzavajući time proces dedolarizacije. Uskoro se može očekivati da BRIKS uvede sopstvenu valutu. Uz to, Kina je zahvaljujući velikim deviznim rezervama od preko 3.000 milijardi dolara,  2013. godine pokrenula inicijativu „Pojas i put“, u koji je uložila oko 1.000 milijardi dolara. U cilju promovisanja sopstvene valute – juana, koji je inače svjetska rezervna vluta u korpi specijalnih pravanja vučenja (SDR) MMF-a, veliku većunu odobrenih sredstava  za investicije uplatila u juanima, čime je juan stekao pravo građanstva u cijelom svijetu. Sporazumi su zaključeni za korišćenje sredstava iz inicijative „Pojas i put“ sa oko 150 država, gdje spadaju  i zemlje Balkana, Centralne i Istočne Evrope, konkurišući time Svjetskoj banci. To je, takođe, bio značajan korak u pravcu dedolarizacije. U ugovorima koje Kina zaključuje sa korisnicima kredita izričito se unosi odredba da se sredstva odobravaju na ravnopravnoj osnovi, za dobro obje zemlje i da se sredstva odobravaju bez ikakvih uslovljanja, što je bila redovna praksa kod bretonvudskih instiutucija’’, kaže profesor Stakić. 
​
-I, sasvim na kraju, navedimo podatak da je od 1971. godine, kada je fina unca na berzi zlata vrijedila 35 dolara, do aprila 2024.godine, kada je jedna fina unca dostigla oko 2.400 dolara, što znači da je dolar za malo više od pola vijeka izgubio 98,5% svoje vrijednosti. Upravo, to je glavni razlog ubrzane dedolarizacije. Štiglicovim riječima rečeno – kao što je neoliberalni kapitalizam pojeo samog sebe, tako je i dolar  pojeo samog sebe’’, zaključuje za ,,Semberija info’’ profesor emeritus Budimir Stakić.