PROFESOR DR GORICA CVIJANOVIĆ, REKTOR UNIVERZITETA ,,BIJELjINA’’
Foto
Na početku razgovora za „Semberija info“ profesor dr Gorica Cvijanović kaže da je poljoprivreda kod nas prepoznata kao jedna od rijetkih grana privrede koja je pokazala najveću otpornost u krizama, kao što je i kovid -19.
-Hrana postaje svetski problem broj jedan, odnosno ona je oduvek to i bila, ali sada, različitim krizama, posebno je istaknut taj problem. Rat u Ukrajini posebno otežava situaciju, ne samo sa proizvodnjom, već i sa plasmanom hrane, što je i dovelo do naglog rasta cena i produbljivanja siromaštva. Ovo je posebno značajno za bliskoistočne i severnoafričke zemlje.
Najveći rizici u proizvodnji, pored mesa, odnose se na uljane kulture i žita (pšenica i kukuruz, u prvom redu, jer Rusija i Ukrajina učestvuje sa 30 posto u svetskom snabdevanju u pšenici). Ovo je naročito veliki problem za zemlje koje uvoze hranu iz regiona zbog sankcija koje su uvedene Rusiji. Svetski program za hranu pri UN upozorava da je sada već gladno više od 200 miliona stanovnika u 81 zemlji.
Što se tiče ovog našeg regiona, Republike Srpske i Srbije, kako možemo ocijeniti trenutno stanje, kada je riječ o hrani?
-Možemo slobodno reći da za sada nema problema sa snabdevanjem hranom i da nam ne preti glad. Posebno je važna proizvodnja žita, u prvom redu pšenice, jer je ona osnovna hlebna biljka. U razvijenim zemljama je zastupljena sa 53%, a u nerazvijenim zemljama sa 85 % od ukupne svetske proizvodnje. U EU površine pod pšenicom su povećavane za 0,43%, dok je prosečno povećanje prinosa bilo za 2,95%. Što se tiče Srbije, trend porasta površina pod pšenicom je zabeležen od 2016. godine, te se Srbija svrstava u prvih 10 zemalja po proizvodnji pšenice.
Inače, u Srbiji je zabeležen blagi porast za oko 2,4 % biljne poljoprivredne proizvodnje (ratarske, povrtarske i voćarske). Žita su se u Srbiji tokom 2020. godine gajila na površini od 1,74 mil. ha, što su nešto manje površine u odnosu na prethodnu deceniju. Tome su uzrok devastirane površine, širenje površina pod voćem, posebno jagodičastim, zatim degradacija zemljišta i izuzimanje površina iz poljoprivredne proizvodnje širenjem naselja, privrednih i industrijskih objekata i infrastrukture. Međutim, prinosi su veći, tako da se može reći da je ukupna proizvodnja beležila rast.
Kukuruz je u regionu, pa i u Republici Srpskoj i Srbiji, najzastupljenija žitarica?
-Pod kukuruzom je u 2020. godini u Srbiji bilo zasejano 996 hiljada ha, dok je pšenica gajena na 581 hiljadi hektara. Prosečni prinosi kod kukuruza su bili oko 8 t/ha, dok su kod pšenice prinosi zrna bili 4,5 t/ha.
Ukupna proizvodnja prevazilazi potrebe Srbije, te se može računati i na izvoz. Površine pod uljaricama i duvanom ostale su na nivou prethodne godine, dok su se površine zasejane šećernom repom smanjile u odnosu na 2019. godinu za 14%, na nivo čak 22% niži od proseka u poslednjih pet godina, dostižući minimum u poslednjoj deceniji (37 hiljada ha). Na ovaj način nastavlja se višegodišnji trend smanjenja proizvodnje šećerne repe, podstaknut u značajnoj meri promenom politike kvota u Evropskoj uniji. Površine pod voćem ostale su na stabilnom nivou, ali je primetno blago povećanje površine (2,6%) pod zasadima jagodastog voća, jer je prinos bio za 2,95% veći u odnosu na raniji period.
Što se tiče stočarske proizvodnje, beleži se pad, naročito u govedarskoj proizvodnji, zatim u svinjarstvu. Rast se beleži u živinarstvu i kozarstvu.
Što se, pak, tiče Republike Srpske, sličan je trend korišćenja obradivih površina. Pod pšenicom je oko 45 hiljada hektara, sa prosečnom ukupnom proizvodnjom oko 200 hiljada tona. Ako se uzme u obzir i to da je 70 % iskoristivost pšenice kroz brašno u Republici Srpskoj, može se računati da su potrebe oko 140 hiljada tona. Kukuruz zauzima godišnje oko 130 hiljada hektara, sa porosečnim prinosom od 6,5 t/ha. Raste proizvodnja jagodičastog voća i u Srbiji i u Republici Srpskoj, tako da smo po proizvodnji i kvalitetu maline postali prepoznatljiv u regionu.
Proizvodnja mleka beleži blagi pad, proporcionalan padu u govedarstvu, ali isto tako se beleži rast proizvodnje kozijeg mleka i standardni pad proizvodnje ovčijeg mleka. Na osnovu svega ovoga može se reći da u regionu ima dovoljno resursa za održivi razvoj.
Danas za proizvođače hrane veliki problem predstavlja skupo mineralno đubrivo čije su cijene skoro četiri puta veće nego prošle godine u istom periodu, što je rezultat upravo krize izazvane ratom u Ukrajini. To može prouzrokovati smanjenje prinosa, jer se pšenica neće prihraniti u dovoljnoj količini, pogotovo azotnim đubrivom, a veći su i rizici kod proljećne setve. Šta je sa dostignutim stepenom tehnološkog razvoja u poljoprivredi?
-U poljoprivrednoj proizvodnji značajan faktor sada predstavljaju i klimatske promene (porast srednje dnevnih temperatura, deficit padavina i izražen neravnomeran raspored padavina, vrući vetrovi, visoke noćne temperature).
Što se tiče tehnološkog razvoja, to je u ovom regionu uslovljeno veličinom gazdinstva. Gazdinstva koja obrađuju velike površine svakako da imaju i modernu tehniku koja podrazumeva traktore, kombajne i priključne mašine, sisteme za navodnjavanje, pa i tehnologiju karakterističnu za preciznu poljoprivredu.
Što se tiče primene novih tehnologija i saznanja iz rezulata naučno - istraživačke delatnosti, oni su na zavidnom nivou. O tome dovoljno govori činjenica da su oplemenjivački programi svih biljnih vrsta na visokom nivou, jer je veliki izbor hibrida i sorti selekcionisan prema različitim potrebama u domaćim selekcionim kućama. Razvile su se metode u tehnologiji proizvodnje koje su značajno unapredile proizvodnju svih biljnih vrsta, što se tiče visine prinosa, a i kvaliteta, odnosno nutritivnih vrednosti hrane. Naime, programi se danas ne završavaju samo na proizvodnji sorti i hibrida, već i na unapređenju sadržaja nutritivnih osobina, koje su karakteristične za biljku koja se proizvodi.
Takođe, značajno se razvija program proizvodnje hrane sa visokom nutritivnom i zdravstvenom bezbednošću, uz zaštitu životne sredine. U Srbiji, a i u Republici Srpskoj se razvija sektor organske biljne proizvodnje“, kaže na kraju razgovora za portal ,,Semberija info ‘‘ profesor dr Gorica Cvijanović, rektor Univerziteta ,,Bijeljina’’ u Bijeljini.
BIOGRAFIJA
Profesor dr Gorica Cvijanović, redovni profesor i naučni savjetnik, trenutno na funkciji rektora Univerziteta „Bijeljina“ u Bijeljini, osnovne akademske i magistarske studije završila je na
Poljoprivrednom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Doktorirala je na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu.
Radnu karijeru počela u upravnom postupku kao Poljoprivredni i vodoprivredni isnspektor u Skupštini opštine Žagubica u Srbiji. Nastavila dalje usmjerenje i naučno - istraživačku djelatnost
u Institutu za kukuruz u Zemun Polju, u Srbiji.
Od 2007. godine radi kao profesor. U pedagoškom radu bila je mentor više od 50 Završnih radova na osnovnim akademskim studijama i mentor na master i doktorskim studijama. Do sada ima više od 300 naučnih radova, objavljenih u časopisima nacionalnog i međunarodnog značaja, na nacionalnim i međunarodnim konferencijama. Ima objavljene monografije iz oblasti organske poljoprivrede i zaštite životne sredine, učesnik je na nacionalnim projektima.
Oblast naučnog rada je razvoj agrotehničkih mjera koje utiču na prinos biljaka i na parametre biogenosti zemljišta u biljnoj proizvodnji, održiva i organska poljoprivreda. Trenutno je na funkciji rektora
Univerziteta ,,Bijeljina’’ u Bijeljini.
(Semberija info)
-Hrana postaje svetski problem broj jedan, odnosno ona je oduvek to i bila, ali sada, različitim krizama, posebno je istaknut taj problem. Rat u Ukrajini posebno otežava situaciju, ne samo sa proizvodnjom, već i sa plasmanom hrane, što je i dovelo do naglog rasta cena i produbljivanja siromaštva. Ovo je posebno značajno za bliskoistočne i severnoafričke zemlje.
Najveći rizici u proizvodnji, pored mesa, odnose se na uljane kulture i žita (pšenica i kukuruz, u prvom redu, jer Rusija i Ukrajina učestvuje sa 30 posto u svetskom snabdevanju u pšenici). Ovo je naročito veliki problem za zemlje koje uvoze hranu iz regiona zbog sankcija koje su uvedene Rusiji. Svetski program za hranu pri UN upozorava da je sada već gladno više od 200 miliona stanovnika u 81 zemlji.
Što se tiče ovog našeg regiona, Republike Srpske i Srbije, kako možemo ocijeniti trenutno stanje, kada je riječ o hrani?
-Možemo slobodno reći da za sada nema problema sa snabdevanjem hranom i da nam ne preti glad. Posebno je važna proizvodnja žita, u prvom redu pšenice, jer je ona osnovna hlebna biljka. U razvijenim zemljama je zastupljena sa 53%, a u nerazvijenim zemljama sa 85 % od ukupne svetske proizvodnje. U EU površine pod pšenicom su povećavane za 0,43%, dok je prosečno povećanje prinosa bilo za 2,95%. Što se tiče Srbije, trend porasta površina pod pšenicom je zabeležen od 2016. godine, te se Srbija svrstava u prvih 10 zemalja po proizvodnji pšenice.
Inače, u Srbiji je zabeležen blagi porast za oko 2,4 % biljne poljoprivredne proizvodnje (ratarske, povrtarske i voćarske). Žita su se u Srbiji tokom 2020. godine gajila na površini od 1,74 mil. ha, što su nešto manje površine u odnosu na prethodnu deceniju. Tome su uzrok devastirane površine, širenje površina pod voćem, posebno jagodičastim, zatim degradacija zemljišta i izuzimanje površina iz poljoprivredne proizvodnje širenjem naselja, privrednih i industrijskih objekata i infrastrukture. Međutim, prinosi su veći, tako da se može reći da je ukupna proizvodnja beležila rast.
Kukuruz je u regionu, pa i u Republici Srpskoj i Srbiji, najzastupljenija žitarica?
-Pod kukuruzom je u 2020. godini u Srbiji bilo zasejano 996 hiljada ha, dok je pšenica gajena na 581 hiljadi hektara. Prosečni prinosi kod kukuruza su bili oko 8 t/ha, dok su kod pšenice prinosi zrna bili 4,5 t/ha.
Ukupna proizvodnja prevazilazi potrebe Srbije, te se može računati i na izvoz. Površine pod uljaricama i duvanom ostale su na nivou prethodne godine, dok su se površine zasejane šećernom repom smanjile u odnosu na 2019. godinu za 14%, na nivo čak 22% niži od proseka u poslednjih pet godina, dostižući minimum u poslednjoj deceniji (37 hiljada ha). Na ovaj način nastavlja se višegodišnji trend smanjenja proizvodnje šećerne repe, podstaknut u značajnoj meri promenom politike kvota u Evropskoj uniji. Površine pod voćem ostale su na stabilnom nivou, ali je primetno blago povećanje površine (2,6%) pod zasadima jagodastog voća, jer je prinos bio za 2,95% veći u odnosu na raniji period.
Što se tiče stočarske proizvodnje, beleži se pad, naročito u govedarskoj proizvodnji, zatim u svinjarstvu. Rast se beleži u živinarstvu i kozarstvu.
Što se, pak, tiče Republike Srpske, sličan je trend korišćenja obradivih površina. Pod pšenicom je oko 45 hiljada hektara, sa prosečnom ukupnom proizvodnjom oko 200 hiljada tona. Ako se uzme u obzir i to da je 70 % iskoristivost pšenice kroz brašno u Republici Srpskoj, može se računati da su potrebe oko 140 hiljada tona. Kukuruz zauzima godišnje oko 130 hiljada hektara, sa porosečnim prinosom od 6,5 t/ha. Raste proizvodnja jagodičastog voća i u Srbiji i u Republici Srpskoj, tako da smo po proizvodnji i kvalitetu maline postali prepoznatljiv u regionu.
Proizvodnja mleka beleži blagi pad, proporcionalan padu u govedarstvu, ali isto tako se beleži rast proizvodnje kozijeg mleka i standardni pad proizvodnje ovčijeg mleka. Na osnovu svega ovoga može se reći da u regionu ima dovoljno resursa za održivi razvoj.
Danas za proizvođače hrane veliki problem predstavlja skupo mineralno đubrivo čije su cijene skoro četiri puta veće nego prošle godine u istom periodu, što je rezultat upravo krize izazvane ratom u Ukrajini. To može prouzrokovati smanjenje prinosa, jer se pšenica neće prihraniti u dovoljnoj količini, pogotovo azotnim đubrivom, a veći su i rizici kod proljećne setve. Šta je sa dostignutim stepenom tehnološkog razvoja u poljoprivredi?
-U poljoprivrednoj proizvodnji značajan faktor sada predstavljaju i klimatske promene (porast srednje dnevnih temperatura, deficit padavina i izražen neravnomeran raspored padavina, vrući vetrovi, visoke noćne temperature).
Što se tiče tehnološkog razvoja, to je u ovom regionu uslovljeno veličinom gazdinstva. Gazdinstva koja obrađuju velike površine svakako da imaju i modernu tehniku koja podrazumeva traktore, kombajne i priključne mašine, sisteme za navodnjavanje, pa i tehnologiju karakterističnu za preciznu poljoprivredu.
Što se tiče primene novih tehnologija i saznanja iz rezulata naučno - istraživačke delatnosti, oni su na zavidnom nivou. O tome dovoljno govori činjenica da su oplemenjivački programi svih biljnih vrsta na visokom nivou, jer je veliki izbor hibrida i sorti selekcionisan prema različitim potrebama u domaćim selekcionim kućama. Razvile su se metode u tehnologiji proizvodnje koje su značajno unapredile proizvodnju svih biljnih vrsta, što se tiče visine prinosa, a i kvaliteta, odnosno nutritivnih vrednosti hrane. Naime, programi se danas ne završavaju samo na proizvodnji sorti i hibrida, već i na unapređenju sadržaja nutritivnih osobina, koje su karakteristične za biljku koja se proizvodi.
Takođe, značajno se razvija program proizvodnje hrane sa visokom nutritivnom i zdravstvenom bezbednošću, uz zaštitu životne sredine. U Srbiji, a i u Republici Srpskoj se razvija sektor organske biljne proizvodnje“, kaže na kraju razgovora za portal ,,Semberija info ‘‘ profesor dr Gorica Cvijanović, rektor Univerziteta ,,Bijeljina’’ u Bijeljini.
BIOGRAFIJA
Profesor dr Gorica Cvijanović, redovni profesor i naučni savjetnik, trenutno na funkciji rektora Univerziteta „Bijeljina“ u Bijeljini, osnovne akademske i magistarske studije završila je na
Poljoprivrednom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Doktorirala je na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu.
Radnu karijeru počela u upravnom postupku kao Poljoprivredni i vodoprivredni isnspektor u Skupštini opštine Žagubica u Srbiji. Nastavila dalje usmjerenje i naučno - istraživačku djelatnost
u Institutu za kukuruz u Zemun Polju, u Srbiji.
Od 2007. godine radi kao profesor. U pedagoškom radu bila je mentor više od 50 Završnih radova na osnovnim akademskim studijama i mentor na master i doktorskim studijama. Do sada ima više od 300 naučnih radova, objavljenih u časopisima nacionalnog i međunarodnog značaja, na nacionalnim i međunarodnim konferencijama. Ima objavljene monografije iz oblasti organske poljoprivrede i zaštite životne sredine, učesnik je na nacionalnim projektima.
Oblast naučnog rada je razvoj agrotehničkih mjera koje utiču na prinos biljaka i na parametre biogenosti zemljišta u biljnoj proizvodnji, održiva i organska poljoprivreda. Trenutno je na funkciji rektora
Univerziteta ,,Bijeljina’’ u Bijeljini.
(Semberija info)
