- Odluka Evropskog savjeta da otvori pristupne pregovore sa Ukrajinom i Moldavijom, ali ne i sa BiH, vrijeđanje je zdravog razuma i potpuno obesmišljavanje svih napora u vezi sa djelovanjem BiH na putu ka Evropskoj uniji.

Istakao je ovo predsjednik Srpske Milorad Dodik komentarišući ovu odluku prema kojoj je BiH ponovo ostavljena na čekanje do marta naredne godine. Dodik kaže da je očigledno da Evropa više nije što je bila te da su na sceni dvostruki kriterijumi i devastacija svega onoga što se nekada zvalo evropskim vrijednostima.

- Paradoks je da Ukrajina ne ispunjava nijedan kriterijum, ali je zahvaljujući politici dvostrukih standarda dobila mogućnost za otvaranje pristupnih pregovora. Vidimo da su svi pokušavali da opravdaju svoju odluku, ali tu nema nikakvog razumnog objašnjenja. Ona je ponižavajuću za BiH - naglasio je Dodik dodajući da je ona posebno sramna, imajući u vidu činjenicu da Ukrajina nije teritorijalno cjelovita.

Nakon ovakve odluke, kaže, Evropa definitivno više ne može da bude ista i ne može se hvaliti time da je održala sve svoje vrijednosti i stavove na koje se stalno poziva. Na stranu još i to, rekao je on, što je do početka rata Ukrajina slovila za najkorumpiraniju državu u Evropi, a pojam pravne države je nepoznat termin u Moldaviji. Na kraju je dodao da su lideri Austrije, Italije, Slovenije, Mađarske, Hrvatske i drugih ukazivali na napredak BiH i potrebu otvaranja pregovaračkog procesa - ali uzalud.

Nezadovoljstvo ovom odlukom iskazao je i premijer Srpske Radovan Višković navodeći da koliko je BiH daleko od članstva, Ukrajina sigurno mnogo dalje, dok je ministar za evropske integracije i međunarodnu saradnju Zlatan Klokić istakao da se radi o paradoksu. On se zapitao kakvu to poruku zemlje članice EU šalju i nama i svijetu.

Profesor na banjalučkom Fakultetu političkih nauka Željko Budimir ocijenio je kako je i ovaj posljednji samit otkrio da nikakvi standardi i pravila više ne vrijede i da EU više ne vodi samostalnu politiku.

- To smo vidjeli kroz ubrzani ulazak u EU Bugarske i Rumunije, zbog čiste geopolitike, jer je bila potrebna kontrola akvatorijuma Crnog mora od NATO-a. Sada je tu prijedlog posebno za Ukrajinu, koja je de fakto u ratu, da ubrzano ulazi u EU - rekao je Budimir naglašavajući i da je to pokazatelj da EU više ne vodi samostalnu politiku.

Da se radi o lošoj, ali i iracionalnoj odluci, smatra i politikolog Vojislav Savić, navodeći da su evropski lideri još jednom pokazali da ne rade u interesu Evropske unije, već Vašingtona.

- BiH je poručeno da se mora i dalje prilagođavati evropskim standardima, a onda se preko noći otvaraju pristupni pregovori sa Ukrajinom, koja nije ispunila nikakve standarde, koja čak ne kontroliše cjelokupnu svoju teritoriju i nema suverenitet nad njom - kaže Savić dodajući da ova odluka predstavlja jednu ružnu poruku.

Slično mišljenje ima i pravnik Milko Grmuša, navideći da se radi o političkoj odluci, jer je Ukrajina država koja trenutno ne može da obavlja ni elementarne državne stvari bez inostranih intervencija, a pri tome se od njih očekuje da radi na usvajanju evropskih standarda.

Kako kaže, u normalnim okolnostima ni BiH nije zaslužila da dobije zeleno svjetlo, jer nije ni blizu ispunjavanja svih pred nju postavljanih kriterijuma, ali i da je svakom nepristrasnom posmatraču jasno da je situacija kod nas mnogo bolja, stabilnija od one u Ukrajini, s kojom su otvoreni pregovori o ulasku u EU.

- Mislim da je ovo i dobro, jer su na ovaj način pale sve maske. Pokazali su ogromno licemjerstvo. Kada se odlučivalo o Ukrajini, njemački kancelar Olaf Šolc rekao je Orbanu da ode popiti kafu, da ne bi uložio veto na ovu odluku. Ali, nešto kasnije, nije ga pozvao kada se odlučivalo o novčanoj pomoći Ukrajini od 50 milijardi evra, na šta je Mađarska stavila veto. Šta to znači, pa da je i EU svjesna da čitava ta koncepcija pregovora nema smisla. Na ovaj način se samo pokušava pokazati geopolitička moć - kaže Grmuša za “Glas Srpske”.

Smatra i da je slučaj Srbije i uslovljavanje njenog evropskog puta rješavanjem kosovskog čvora, odnosno priznavanjem nezavisnosti Kosova, još jedan od apsurda, jer se pred Beograd postavlja uslov da se odrekne dijela svoje teritorije, dok se u isto vrijeme, primjera radi, ne zna gdje su granice Ukrajine.

- Kada se podvuče crta, može se zaključiti da je EU izgubila kompas. Ne postoji strateška vizija. Nikakva! Nema više ni “n” od evropskih načela. Unija je odavno kompromitovana i meni je žao zbog toga, jer sam demokrata i “Evropejac”. Evropska unija, kako je nekada bila zamišljena, više ne postoji i to ne treba nikoga da raduje - navodi Grmuša.

A šta je uopšte Evropski savjet odlučio i konstatovao po završetku trodnevnog samita održanog u Briselu, pored već navedenog? Kada je u pitanju Ukrajina, potvrđena je podrška nezavisnosti, suverenitetu i teritorijalnom integritetu Ukrajine u okviru njenih međunarodno priznatih granica. Poručeno je kako i dalje postoji nepokolebljiva posvećenost da se nastavi sa pružanjem snažne političke, finansijske, ekonomske, humanitarne, vojno i diplomatske podrške Kijevu, “koliko god je to potrebno”. U zajedničkom saopštenju navedeno je i kako Evropski savjet podstiče napore da bude uspostavljen tribunal za krivično gonjenje, koji bi uživao najširu međuregionalnu podršku i legitimitet.

Kada je riječ o Sjevernoj Makedoniji napomenuto je da je, baš kao i slučaju BiH, EU spremna da završi početnu fazu pristupnih pregovora sa tom zemljom, čim ona ispuni obavezu da završi sa sprovođenjem ustavnih promjena. Interesantno Evropski savjet je naveo da podržava zaključke Savjeta za opšte poslove EU o proširenju, koji su doneseni 12. decembra, ali nije pomenuo Srbiju, koja je dio tih zaključaka. U zaključcima Savjeta za opšte poslove EU, u dijelu o Srbiji, traži se od Evropske komisije i visokog predstavnika EU da hitno predlože Savjetu, prije kraja januara 2024. godine, izmjene i dopune mjerila za Poglavlje 35 pristupnih pregovora Srbije, ali i da će napredak Srbije u oblasti vladavine prava i normalizacija odnosa sa Prištinom nastaviti da određuju ukupni tempo pregovora o pristupanju Srbije sa Briselom.

Predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel kaže da je odluka o otvaranju pristupnih pregovora sa Ukrajinom izuzetno važna za kredibilitet EU i “veoma moćan politički signal”, a kada je u pitanju BiH, on je poručio da će morati da postigne viši stepen usklađenosti sa kriterijumima za članstvo, navodeći mart naredne godine kao novi datum, odnosno Dan “D”. Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen ocijenila je da je odluka o otvaranju pristupnih pregovora sa Ukrajinom i Moldavijom i dodjela statusa kandidata Gruziji - “strateška” i istakla da će ovaj datum ostati urezan u istoriji EU. Šef Delegacije Evropske unije u BiH Johan Satler smatra da BiH i dalje ima vremena, poručujući kako očekuje finalizaciju zakona o sudovima, zakona o sukobu interesa, koji su jako dugo u pripremi, kao i zakona o elektronskom potpisu.

Statistika

Ratom zahvaćena Ukrajina i Moldavija trenutno su najsiromašniji kandidati među zemljama koje pretenduju da postanu nove članice ove zajednice. Ukazuju na ovo zvanični podaci Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) iz oktobra 2023, iz kojih se može vidjeti da je BDP Ukrajine samo 5.220 dolara po glavi stanovnika. Po lošem rezultatu može da joj parira jedino tzv. Kosovo sa 5.910 dolara. Primjera radi Crna Gora ima BDP 11.340 dolara po glavi stanovnika, Srbija 11.300, Albanija 8.060, BiH 7.780, Sjeverna Makedonija 7.670, a Moldavija 6.410 dolara. Prosjek evropskih država je inače 34.710 dolara, dok je u Evropskoj uniji 41.110 dolara.

Blokada pomoći

Iako se smatralo da će mađarski premijer Viktor Orban uložiti veto na otvaranje pregovora sa Ukrajinom, kada je donošena odluka on je bio odsutan, odnosno izašao je iz sale prije samog odlučivanja. Orban je na društvenim mrežama objavio da Mađarska nije željela da učestvuje u “lošoj odluci” Evropskog savjeta. U intervjuu za mađarski državni radio on je rekao da je pokušao da ubijedi ostale lidere da ne stavljaju na dnevni red pitanje pristupnih pregovora Ukrajine, ali da je bio u manjini. Mađarska je, međutim, blokirala 50 milijardi evra planirane evropske pomoći Ukrajini.