„MAGNICKI ZAKON” BLOKIRA IMOVINU STEČENU KORUPCIJOM
Na udaru ovog propisa mogu da se nađu svi pojedinci za koje se, poslije međunarodne istrage započete u SAD, utvrdi da su enormnim bogaćenjem kršili ljudska prava.
Objelodanjivanje „Pandorinih papira”, u kojima je gotovo 12 miliona dosijea iz kompanija koje nude ofšor usluge u poreskim rajevima širom svijeta, otkrivene su finansijske malverzacije više desetina svjetskih lidera, političara i slavnih ličnosti. Bivši britanski premijer Toni Bler, jordanski kralj i kraljica, ministar finansija Pakistana, Holandije, Brazila, Malte i Francuske samo su neki od njih.
Da li će se ovim liderima, ali i svima drugima čija se imena pominje u otkrivenim i javno objavljenim dokumentima, biti uvedene sankcije poput zabrane putovanja i zamrzavanja imovine koje predviđa „Magnicki zakon”? Na udaru ovog propisa, naime, mogu da se nađu svi pojedinci koji krše ljudska prava, kao i oni kojima je korupcija izvor enormne moći.
Kada govorimo o pomenutom zakonu, kako za „Politiku” kaže pravnik Milan Antonijević, pričamo o globalnoj akciji koja je započela u SAD.
– „Magnicki zakon” omogućava uvođenje mjera pojedincima koji krše ljudska prava i kojima je ujedno korupcija srednje ime. Takvih je mnogo na globalnoj sceni. Zanimljivo je proći kroz listu sankcija koje su na osnovu ovog zakona uvedene protiv pojedinaca, a gdje se vidi da se on koristi za široka kršenja ljudskih prava, od nasilnog suzbijanja prava na slobodu okupljanja, do kršenja slobode izražavanja. Još zanimljivije je uočiti koje su zemlje protekle i ove godine bile na meti. Među njima je, na primer, petoro bugarskih zvaničnika. Ono što nas u Srbiji podjednako, ako ne i više zanima, jeste nedavna akcija unutar Evropske unije, gdje je decembra 2020. donijet, a jula ove godine unapređen tekst rezolucije Evropskog parlamenta koji predviđa sličan mehanizam koji će uvoditi države Evropske unije. Osnov za sankcije biće identičan. Na meti ovih mjera naći će se pojedinci koji krše ljudska prava, kao i oni kojima je korupcija izvor enormne moći. Tu do izražaja dolaze i velike međunarodne istrage koje se sprovode, a nedavno smo vidjeli i efekte jedne od njih, kada su objavljeni podaci, takozvani Pandorini papiri, koji mogu biti osnov i za uvođenje sankcija onima koji se nalaze u ovim dokumentima – objašnjava Antonijević.
Evropski parlament će, navodi Antonijević, uvesti i sistem praćenja sprovođenja ove rezolucije. Osim što će im biti izrečena javna osuda, imena pojedinaca za koje se utvrdi da su prekršili „Magnicki zakon”, biće stavljena na spisak onih koji su ogrezli u korupciji, a koji ujedno i krše ljudska prava. Pored ove osude javnosti, na raspolaganju stoji i niz konkretnih mjera, od zamrzavanja imovine prekršioca i njegove porodice, blokade bankovnih računa, do brojnih drugih težih kazni.
– Biće to signal svima koji sarađuju sa tim pojedincima, odnosno onima koji im dolaze u zvanične posjete – zaključuje Antonijević.
Upitan da li je u izgledu da se takav zakon uvede i u Srbiji, odgovara da će u jednom trenutku to morati da bude učinjeno.
– Kako se Srbija približava EU ona će to u nekom trenutku morati da uradi, jer je rezolucija koju je usvojio Evropski parlament jasna, a predviđa se i jak nadzor nad njenim sprovođenjem. Sa druge strane, Evropska unija najavljuje uvođenje sankcija ne samo građanima EU koji zaborave na osnovne vrijednosti ove zajednice i započnu sistematsko kršenje ljudskih prava i odaju se korupciji, već i za one koji se nalaze van unije, a to čine. Time se države EU stavljaju u poziciju zaštitnika ljudskih prava i čuvara osnovnih vrijednosti na kojima počiva EU – napominje Antonijević.
Komentarišući opasku da primjena „Magnicki zakona” može da utiče na međusobne odnose zemalja u kojima se primjenjuje, Antonijević navodi da svaka korupcija nužno uskraćuje ljudska prava širem kolektivu, najranjivijim građanima, onima na marginama društva i zato je i ova akcija SAD, a kasnije i Evropske unije važna, a njene efekte možemo vidjeti izuzetno brzo.
Amerika je primjenjujući zakon uvela sankcije pojedincima iz Rusije, Uzbekistana, Ukrajine i Pakistana. Da li se to pokazalo kao svrsishodno?
– Ukoliko su to zemlje u kojima je, zbog višegodišnje negativne kampanje protiv SAD, čast kada vam ova „omražena” zemlja uvede mjere, onda nestaje prvi efekat sankcija, javna osuda domaće javnosti, a u slučaju Rusije i drugih, izostaje osuda birača na prvim narednim izborima, ukoliko postoje fer i slobodni izbori. Međutim, ono što zasigurno ostavlja efekte je zaplena imovine, blokiranje bankovnih računa i druge mjere koje se preduzimaju na osnovu „Magnicki zakona”, a to je ovim pojedincima mnogo značajnije. Individualna krivica je osnov. Onog trenutka kada sistem označi pojedince koji krše ljudska prava, a ogroman novac dobijaju visokom korupcijom, tada život prestaje da im bude bajka, a samim tim, ovim sankcijama se prevazilazi i problem koji postoji u mnogim zemljama, a to je uspavano tužilaštvo i sudovi pod uticajem vlasti – kaže Antonijević.
Objelodanjivanje „Pandorinih papira”, u kojima je gotovo 12 miliona dosijea iz kompanija koje nude ofšor usluge u poreskim rajevima širom svijeta, otkrivene su finansijske malverzacije više desetina svjetskih lidera, političara i slavnih ličnosti. Bivši britanski premijer Toni Bler, jordanski kralj i kraljica, ministar finansija Pakistana, Holandije, Brazila, Malte i Francuske samo su neki od njih.
Da li će se ovim liderima, ali i svima drugima čija se imena pominje u otkrivenim i javno objavljenim dokumentima, biti uvedene sankcije poput zabrane putovanja i zamrzavanja imovine koje predviđa „Magnicki zakon”? Na udaru ovog propisa, naime, mogu da se nađu svi pojedinci koji krše ljudska prava, kao i oni kojima je korupcija izvor enormne moći.
Kada govorimo o pomenutom zakonu, kako za „Politiku” kaže pravnik Milan Antonijević, pričamo o globalnoj akciji koja je započela u SAD.
– „Magnicki zakon” omogućava uvođenje mjera pojedincima koji krše ljudska prava i kojima je ujedno korupcija srednje ime. Takvih je mnogo na globalnoj sceni. Zanimljivo je proći kroz listu sankcija koje su na osnovu ovog zakona uvedene protiv pojedinaca, a gdje se vidi da se on koristi za široka kršenja ljudskih prava, od nasilnog suzbijanja prava na slobodu okupljanja, do kršenja slobode izražavanja. Još zanimljivije je uočiti koje su zemlje protekle i ove godine bile na meti. Među njima je, na primer, petoro bugarskih zvaničnika. Ono što nas u Srbiji podjednako, ako ne i više zanima, jeste nedavna akcija unutar Evropske unije, gdje je decembra 2020. donijet, a jula ove godine unapređen tekst rezolucije Evropskog parlamenta koji predviđa sličan mehanizam koji će uvoditi države Evropske unije. Osnov za sankcije biće identičan. Na meti ovih mjera naći će se pojedinci koji krše ljudska prava, kao i oni kojima je korupcija izvor enormne moći. Tu do izražaja dolaze i velike međunarodne istrage koje se sprovode, a nedavno smo vidjeli i efekte jedne od njih, kada su objavljeni podaci, takozvani Pandorini papiri, koji mogu biti osnov i za uvođenje sankcija onima koji se nalaze u ovim dokumentima – objašnjava Antonijević.
Evropski parlament će, navodi Antonijević, uvesti i sistem praćenja sprovođenja ove rezolucije. Osim što će im biti izrečena javna osuda, imena pojedinaca za koje se utvrdi da su prekršili „Magnicki zakon”, biće stavljena na spisak onih koji su ogrezli u korupciji, a koji ujedno i krše ljudska prava. Pored ove osude javnosti, na raspolaganju stoji i niz konkretnih mjera, od zamrzavanja imovine prekršioca i njegove porodice, blokade bankovnih računa, do brojnih drugih težih kazni.
– Biće to signal svima koji sarađuju sa tim pojedincima, odnosno onima koji im dolaze u zvanične posjete – zaključuje Antonijević.
Upitan da li je u izgledu da se takav zakon uvede i u Srbiji, odgovara da će u jednom trenutku to morati da bude učinjeno.
– Kako se Srbija približava EU ona će to u nekom trenutku morati da uradi, jer je rezolucija koju je usvojio Evropski parlament jasna, a predviđa se i jak nadzor nad njenim sprovođenjem. Sa druge strane, Evropska unija najavljuje uvođenje sankcija ne samo građanima EU koji zaborave na osnovne vrijednosti ove zajednice i započnu sistematsko kršenje ljudskih prava i odaju se korupciji, već i za one koji se nalaze van unije, a to čine. Time se države EU stavljaju u poziciju zaštitnika ljudskih prava i čuvara osnovnih vrijednosti na kojima počiva EU – napominje Antonijević.
Komentarišući opasku da primjena „Magnicki zakona” može da utiče na međusobne odnose zemalja u kojima se primjenjuje, Antonijević navodi da svaka korupcija nužno uskraćuje ljudska prava širem kolektivu, najranjivijim građanima, onima na marginama društva i zato je i ova akcija SAD, a kasnije i Evropske unije važna, a njene efekte možemo vidjeti izuzetno brzo.
Amerika je primjenjujući zakon uvela sankcije pojedincima iz Rusije, Uzbekistana, Ukrajine i Pakistana. Da li se to pokazalo kao svrsishodno?
– Ukoliko su to zemlje u kojima je, zbog višegodišnje negativne kampanje protiv SAD, čast kada vam ova „omražena” zemlja uvede mjere, onda nestaje prvi efekat sankcija, javna osuda domaće javnosti, a u slučaju Rusije i drugih, izostaje osuda birača na prvim narednim izborima, ukoliko postoje fer i slobodni izbori. Međutim, ono što zasigurno ostavlja efekte je zaplena imovine, blokiranje bankovnih računa i druge mjere koje se preduzimaju na osnovu „Magnicki zakona”, a to je ovim pojedincima mnogo značajnije. Individualna krivica je osnov. Onog trenutka kada sistem označi pojedince koji krše ljudska prava, a ogroman novac dobijaju visokom korupcijom, tada život prestaje da im bude bajka, a samim tim, ovim sankcijama se prevazilazi i problem koji postoji u mnogim zemljama, a to je uspavano tužilaštvo i sudovi pod uticajem vlasti – kaže Antonijević.
Propis nazvan po ruskom pravniku
„Magnicki zakon” dobio je ime po ruskom pravniku Sergeju Magnickom koji je umro od maltretiranja i zbog nepružanja pomoći u zatvoru u Moskvi. Američki zakon „Magnicki” usvojen je 2012. godine sa ciljem da se kazne ruski zvaničnici koji se smatraju odgovornim za smrt Magnickog. Od tada se ovaj zakon koristi za sankcionisanje pojedinaca optuženih za kršenje ljudskih prava širom svijeta.
