NEKAD SE MLjELO VRHUNSKO BRAŠNO, A SAD ĆE BITI STAMBENO-POSLOVNI BLOK?
Mnogi stari Bijeljinci, a predstavnici novih generacija, koje žive u Semberiji, znaju za Vanekov mlin, građevinu koja je kulturno-istorijsko dobro Republike Srpske. Sagrađen je krajem 19. vijeka i nalazi se na privremenoj listi nacionalnih spomenika i ima valorizacionu osnovu.
Nakon austrougarske okupacije BiH 1878. godine, u blizini Bijeljine osnovan Francjozefeld (današnje Novo Selo), novo naselje naseljeno, uglavnom, Nijemcima i Austrougarima. Jedan od prvih stanovnika noonaseljenog mjesta bio je Franc Vanek koji je u Francjozefeldu osnovao agrarnu koloniju i sagradio mlin. Isprva, lokalno stanovništvo koje je uglavnom znalo za mlinove koji rade uz pomoć vodene snage, nije vjerovalo u uspjeh njegove namjere da sagradi mlin daleko od vode. Zgrada mlina građena je vrlo brzo, a cigle za njenu gradnju donosile su se iz Daveldove ciglane. Po završetku izgradnje 1888. godine Vanekov mlin je po svojoj veličini predstavljao reprezentativnu građevinu u okruženju. Za potrebe nove fabrike, kupljen je paromlin, koji je iz Pešte dopremljen parobrodom u Bosansku Raču. U proljeće 1890. godine, mašina je prevezena u zgradu mlina. Zbog obima i veličine paromlina, za potrebe transporta sagrađena su posebna zaprežna kola koja su vukla 24 vola. Bilo je potrebno dva mjeseca da se cjelokupni paromlin sastavi u zgradi mlina. Konačno, na proljeće 1890. godine mlin je pušten u rad.
Vanekov mlin bio je, za lokalno stanovništvo, po mnogo čemu poseban. Pored veličine i načina rada bio je i najbrži mlin u tom dijelu Semberije. Zbog toga su mu dali nadimak „aždaja“. Mnogi seljaci iz okolnih mjesta dolazili su da se uvjere u rad mlina bez vodenice.
Do otvaranja rudnika u Ugljeviku, voda za mlin zagrijavana je uz pomoć drva. Vanekov mlin podstakao je otvaranje novih paromlinova, što je prouzrokovalo masovno zatvaranje i napuštanje tradicionalnih vodenica. Prvi i drugi Veliki rat izazvali su mlinarsku krizu usljed koje su mnogi mlinovi prestali da rade. Vanekov mlin je uspio da prevaziđe ratne godine, ali sa velikim gubicima. Nakon rata, kao i većina njemačkih preduzeća u Francjozefeldu, mlin je nacionalizovan. To je ujedno bio i početak kraja Vanekovog mlina. Proizvodnja se nije stabilizovala i mlin je ubrzo napušten. Zgrada Vanekovog mlina je, usljed neodržavanja i nemara, postala ruina, a pojedini njeni dijelovi su 2018. godine prekriveni zbog opasnosti od urušavanja.
I danas zgrada Vanekovog mlina, već pomalo umorno, odolijeva vremenu, a da je zub vremena ozbiljno nagrizao građevine tog kompleksa, pokazuju i same fotografije.
Kako nezvanično saznajemo, na kompleksu Vanekovog mlina, trebalo bi da nikne stambeno-poslovni kompleks, s tim da se renovira samo zgrada mlina i da obavezno zadrži prvobitni izgled. Prema nezvaničnim informacijama na prostoru Vanekovog mlina, trebalo bi da bude oko 400 stambenih jedinica.
Semberija info
Nakon austrougarske okupacije BiH 1878. godine, u blizini Bijeljine osnovan Francjozefeld (današnje Novo Selo), novo naselje naseljeno, uglavnom, Nijemcima i Austrougarima. Jedan od prvih stanovnika noonaseljenog mjesta bio je Franc Vanek koji je u Francjozefeldu osnovao agrarnu koloniju i sagradio mlin. Isprva, lokalno stanovništvo koje je uglavnom znalo za mlinove koji rade uz pomoć vodene snage, nije vjerovalo u uspjeh njegove namjere da sagradi mlin daleko od vode. Zgrada mlina građena je vrlo brzo, a cigle za njenu gradnju donosile su se iz Daveldove ciglane. Po završetku izgradnje 1888. godine Vanekov mlin je po svojoj veličini predstavljao reprezentativnu građevinu u okruženju. Za potrebe nove fabrike, kupljen je paromlin, koji je iz Pešte dopremljen parobrodom u Bosansku Raču. U proljeće 1890. godine, mašina je prevezena u zgradu mlina. Zbog obima i veličine paromlina, za potrebe transporta sagrađena su posebna zaprežna kola koja su vukla 24 vola. Bilo je potrebno dva mjeseca da se cjelokupni paromlin sastavi u zgradi mlina. Konačno, na proljeće 1890. godine mlin je pušten u rad.
Vanekov mlin bio je, za lokalno stanovništvo, po mnogo čemu poseban. Pored veličine i načina rada bio je i najbrži mlin u tom dijelu Semberije. Zbog toga su mu dali nadimak „aždaja“. Mnogi seljaci iz okolnih mjesta dolazili su da se uvjere u rad mlina bez vodenice.
Do otvaranja rudnika u Ugljeviku, voda za mlin zagrijavana je uz pomoć drva. Vanekov mlin podstakao je otvaranje novih paromlinova, što je prouzrokovalo masovno zatvaranje i napuštanje tradicionalnih vodenica. Prvi i drugi Veliki rat izazvali su mlinarsku krizu usljed koje su mnogi mlinovi prestali da rade. Vanekov mlin je uspio da prevaziđe ratne godine, ali sa velikim gubicima. Nakon rata, kao i većina njemačkih preduzeća u Francjozefeldu, mlin je nacionalizovan. To je ujedno bio i početak kraja Vanekovog mlina. Proizvodnja se nije stabilizovala i mlin je ubrzo napušten. Zgrada Vanekovog mlina je, usljed neodržavanja i nemara, postala ruina, a pojedini njeni dijelovi su 2018. godine prekriveni zbog opasnosti od urušavanja.
I danas zgrada Vanekovog mlina, već pomalo umorno, odolijeva vremenu, a da je zub vremena ozbiljno nagrizao građevine tog kompleksa, pokazuju i same fotografije.
Kako nezvanično saznajemo, na kompleksu Vanekovog mlina, trebalo bi da nikne stambeno-poslovni kompleks, s tim da se renovira samo zgrada mlina i da obavezno zadrži prvobitni izgled. Prema nezvaničnim informacijama na prostoru Vanekovog mlina, trebalo bi da bude oko 400 stambenih jedinica.
Semberija info
