DOGODILO SE NA DANAŠNjI DAN, 15. JUN
Danas je srijeda, 15. jun , 166. dan 2021. Do kraja godine ima 199 dana.
1215 . - Engleski kralj Džon, nazvan Džon Bez Zemlje, morao da popusti u sukobu s plemstvom i potpiše Veliku povelju sloboda u Engleskoj (Magna carta libertatum), kojom je ograničena vlast kralja i uspostavljena osnova engleske ustavnosti i javnog prava.
1467 . - Umro vojvoda od Burgundije Filip Dobri, osnivač burgundanske države koja je u 15. vijeku bila rival Francuskoj.
1520 . - Papa Lav Deseti ekskomunicirao iz Rimokatoličke crkve njemačkog crkvenog reformatora Martina Lutera, osudivši njegove teze kao jeres, što je u to vrijeme značilo kaznu goru od smrtne, ali je Luter pred mnoštvom zadivljenih posmatrača spalio papsku bulu o isključenju. Poslije toga njegove reforme su prihvaćene u većem dijelu Njemačke, a luteranska verzija protestantizma se raširila i u mnoge zemlje zapadne Evrope, posebno u Skandinaviji, i stekla dosta pristalica u sjevernoj Americi.
1752 . - Bendžamin Frenklin izveo čuveni eksperiment, podigavši u vazduh papirnatog zmaja tokom nevremena u Filadelfiji, da bi dokazao da su munje zapravo elektricitet.
1775 . - Kongres američkih kolonija pobunjenih protiv britanske vlasti, tzv. Kontinentalni kongres, izabrao Džordža Vašingtona za generala i glavnokomandujućeg vojske Ujedinjenih kolonija.
1843 . - Rođen norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svijetu. Posebno je značajan njegov doprinos razvoju postromantičarske evropske harmonije. Izraziti liričar, najbolja djela je ostvario u malim formama, poput klavirskih minijatura ("Lirski komadi"), 25 nordijskih narodnih pjesama i plesova, svite "Holberg", "Poetičnih muzičkih slika", humoreski, solo pjesama. Ostala djela: Klavirski koncert u A-molu, orkestarske svite "Per Gint", "Sigrud Jorsalfar", Gudački kvartet, Koncert za klavir i orkestar, tri violinske sonate, horske kompozicije.
1862 . - Obijesni turski vojnici kod Čukur-česme u Beogradu ubili srpskog dječaka Savu, a zatim i oficira i tumača koji su predvodili srpsku patrolu, što je zapalilo varnicu sukoba. Turci su potom sa Kalemegdana - pokušavajući da silom očuvaju pozicije u Srbiji - tri dana bombardovali Beograd. Kod Čukur-česme je podignut spomenik poginulom dječaku, djelo srpskog vajara Simeona Roksandića.
1882 . - Rođen rumunski general i fašistički diktator Jon Antonesku, tokom Drugog svjetskog rata saveznik nacističke Njemačke, zbog čega je poslije rata osuđen na smrt i 1946. pogubljen. Po dolasku na vlast 1940. prisilio je na abdikaciju kralja Karola Drugog Hoencolerna - koji je 1938. takođe zaveo fašističku diktaturu - i priključio zemlju Trojnom paktu.
1884 . - Rođen američki filmski glumac Hari Lengdon, jedan od najboljih komičara nijemog filma. U filmskim burleskama je najčešće tumačio uloge sramežljivih sanjalica, obojene gorčinom i destruktivnošću. Filmovi : "Siledžija", "Dugačke pantalone", "Troje su već gomila".
1903 . - Skupština Srbije vratila Karađorđeviće na prijesto, izabravši za kralja princa Petra Karađorđevića koji je živio u izgnanstvu u Ženevi. Izbor je uslijedio poslije oficirskog "majskog prevrata" 11. juna 1903. (prema Julijanskom kalendaru, tada važećem u Srbiji, 29. Maja ), u kojem je ubijen kraljevski par Aleksandar Obrenović i Draga Mašin. Petar Prvi Karađorđević je potom krunisan u Sabornoj crkvi u Beogradu i - prema ugledu na Nemanjiće - miropomazan u manastiru Žiča. Njegova vladavina je obilježena razvojem parlamentarne demokratije u kojoj je političko težište preneseno s dvora na parlament, razmahom tržišne ekonomije koji je ubrzao privredni razvoj zemlje, kulturnim napretkom i slobodom štampe.
1904 . - Više od hiljadu ljudi, većinom žena i djece, poginulo u blizini Njujorka tokom požara koji je zahvatio brod "General Slokam".
1907 . - Počela Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija i jednu deklaraciju, kojima su prvi put znatnije kodifikovana pravila međunarodnog običajnog, posebno ratnog prava.
1910 . - Srpski student prava Bogdan Žerajić ubio se poslije neuspjelog atentata u Sarajevu na poglavara okupirane Bosne i Hercegovine austrougarskog generala Marijana Varešanina. Njegova žrtva bila je primjer za revolucionarnu nacionalističku omladinu iz pokreta"Mlada Bosna", koja je 28. juna 1914. organizovala atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda.
1914 . - Rođen ruski državnik Jurij Vladimirovič Andropov, sovjetski lider od 1982. do smrti u februaru 1984. Od 1967. do 1982. bio je predsjednik Komiteta državne bezbjednosti, generalni sekretar vladajuće Komunističke partije je postao u novembru 1982, poslije smrti Leonida Iljiča Brežnjeva, a predsjednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR u junu 1983.
1919 . - U direktnom letu od Nju Faundlenda do Irske, koji je trajao deset časova i 12 minuta, engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok prvi preletjeli Atlantik i za taj podvig dobili plemićke titule. U maju 1927. Atlantik je preletio Amerikanac Čarls Lindberg, koji je u avionu bio sam.
1940 . - Armija nacističke Njemačke u Drugom svjetskom ratu zaobišla 360 kilometara dugu"Mažino liniju", sistem odbrambenih utvrđenja izgrađen na istočnoj granici Francuske.
1969 . - Žorž Pompidu izabran za predsjednika Francuske.
1975 . - Košarkaši Jugoslavije na evropskom prvenstvu u Beogradu osvojili titulu prvaka pobjedom nad reprezentacijom SSSR.
1977 . - Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra dobili prve slobodne izbore u Španiji.
1982 . - Argentinske snage, koje su pokušale da okupiraju Foklandska ostrva u južnom Atlantiku, predale se Britancima, čime je okončan rat u kojem je na objema stranama poginulo oko hiljadu ljudi.
1988 . - Pakistanski predsjednik Zija ul Hak objavio da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.
1992 . - Srpski pisac Dobrica Ćosić, dugogodišnji disident pod režimom Josipa Broza Tita, izabran za prvog predsjednika Savezne Republike Jugoslavije. Na položaju šefa države nije ostao cio mandat - Savezna skupština mu je 1. juna 1993. godine, na inicijativu Srpske radikalne stranke, izglasala nepovjerenje, pod optužbom da je kršio Ustav.
1992 . - Parlament Japana odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu, prvi put nakon Drugog svjetskog rata.
1993 . - Na sarajevskom aerodromu potpisan Sporazum o prekidu neprijateljstava između komandanata Glavnog štaba Vojske Republike Srpske general-potpukovnika Ratka Mladića, komandanta muslimanske vojske pukovnika Rasima Delića i komandanta Hrvatskog vijeća obrane general - brigadira Milivoja Petkovića.
1993 . - Pomorske snage NATO-a i Zapadnoevropske unije u Jadranskom moru otpočele primjenu pomorskog embarga UN protiv SR Jugoslavije.
1994 . - Izrael i Vatikan uspostavili pune diplomatske odnose, poslije istorijskog dogovora o međusobnom priznanju i pomirenju, poslije vijekova sukobljavanja Jevreja i rimokatolika, tokom kojih su Jevreji najčešće bili žrtva vjerske histerije koju je podsticala vatikanska kurija.
1995 . - Savjet bezbjednosti UN izglasao Rezoluciju o slanju u bivšu Bosnu i Hercegovinu 12.500 pripadnika Snaga za brzo reagovanje.
1996 . - Umrla američka pjevačica Ela Ficdžerald, nekrunisana kraljica džeza, savršene tehnike, izvanredne improvizatorske imaginacije i širokog glasovnog raspona. Čuvena je po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima - poput Luisa Armstronga, Đuka Elingtona i Vilijama"Kaunta" Bejzija.
1998 . - Srbin Milorad Krnojelac, koga Haški tribunal tereti za ratne zločine na prostoru bivše BiH, uhapšen je u Srbinju u sektoru pod komandom francuske brigade SFOR-a.
1999 . - Posljednji jugoslovenski vojnici, policijske i paravojne snage povukli se iz Prizrena.
1999 . - Sjeverna Koreja saopštila da je južnokorejska ratna mornarica potopila jedan njen brod u sjevernokorejskim teritorijalnim vodama Žutog mora, optuživši Seul da izazivanjem prvog pomorskog sukoba od okončanja Korejskog rata 1953. provocira novi rat na podijeljenom poluostrvu.
2000 . - Predsjednik SPO Vuk Drašković ranjen u svojoj kući u Budvi, kada su nepoznati napadači pucali sa balkona.
2003 . - Koalicione snage uhapsile bivšeg komandanta iračkih vazduhoplovnih snaga Hamida Radžu Šalaha al Tikrita, koji je bio 17. na listi američke vojske najtraženijih Iračana.
2003 . - Vaterpolisti Srbije i Crne Gore pobjedom nad Hrvatskom 9:8 postali novi prvaci Evrope u vaterpolu.
2004 . - Okružni sud u Srpskom Sarajevu proglasio krivim i osudio Nihada Mašića na 17 godina zatvora za ubistvo starice Safije Mašić, povratnika u Srpsko Goražde, 10. avgusta 2003. godine.
(Nezavisne)
1215 . - Engleski kralj Džon, nazvan Džon Bez Zemlje, morao da popusti u sukobu s plemstvom i potpiše Veliku povelju sloboda u Engleskoj (Magna carta libertatum), kojom je ograničena vlast kralja i uspostavljena osnova engleske ustavnosti i javnog prava.
1467 . - Umro vojvoda od Burgundije Filip Dobri, osnivač burgundanske države koja je u 15. vijeku bila rival Francuskoj.
1520 . - Papa Lav Deseti ekskomunicirao iz Rimokatoličke crkve njemačkog crkvenog reformatora Martina Lutera, osudivši njegove teze kao jeres, što je u to vrijeme značilo kaznu goru od smrtne, ali je Luter pred mnoštvom zadivljenih posmatrača spalio papsku bulu o isključenju. Poslije toga njegove reforme su prihvaćene u većem dijelu Njemačke, a luteranska verzija protestantizma se raširila i u mnoge zemlje zapadne Evrope, posebno u Skandinaviji, i stekla dosta pristalica u sjevernoj Americi.
1752 . - Bendžamin Frenklin izveo čuveni eksperiment, podigavši u vazduh papirnatog zmaja tokom nevremena u Filadelfiji, da bi dokazao da su munje zapravo elektricitet.
1775 . - Kongres američkih kolonija pobunjenih protiv britanske vlasti, tzv. Kontinentalni kongres, izabrao Džordža Vašingtona za generala i glavnokomandujućeg vojske Ujedinjenih kolonija.
1843 . - Rođen norveški kompozitor, pijanista i dirigent Edvard Hagerup Grig, koji je, inspirišući se nacionalnim folklorom, afirmisao norvešku muziku u svijetu. Posebno je značajan njegov doprinos razvoju postromantičarske evropske harmonije. Izraziti liričar, najbolja djela je ostvario u malim formama, poput klavirskih minijatura ("Lirski komadi"), 25 nordijskih narodnih pjesama i plesova, svite "Holberg", "Poetičnih muzičkih slika", humoreski, solo pjesama. Ostala djela: Klavirski koncert u A-molu, orkestarske svite "Per Gint", "Sigrud Jorsalfar", Gudački kvartet, Koncert za klavir i orkestar, tri violinske sonate, horske kompozicije.
1862 . - Obijesni turski vojnici kod Čukur-česme u Beogradu ubili srpskog dječaka Savu, a zatim i oficira i tumača koji su predvodili srpsku patrolu, što je zapalilo varnicu sukoba. Turci su potom sa Kalemegdana - pokušavajući da silom očuvaju pozicije u Srbiji - tri dana bombardovali Beograd. Kod Čukur-česme je podignut spomenik poginulom dječaku, djelo srpskog vajara Simeona Roksandića.
1882 . - Rođen rumunski general i fašistički diktator Jon Antonesku, tokom Drugog svjetskog rata saveznik nacističke Njemačke, zbog čega je poslije rata osuđen na smrt i 1946. pogubljen. Po dolasku na vlast 1940. prisilio je na abdikaciju kralja Karola Drugog Hoencolerna - koji je 1938. takođe zaveo fašističku diktaturu - i priključio zemlju Trojnom paktu.
1884 . - Rođen američki filmski glumac Hari Lengdon, jedan od najboljih komičara nijemog filma. U filmskim burleskama je najčešće tumačio uloge sramežljivih sanjalica, obojene gorčinom i destruktivnošću. Filmovi : "Siledžija", "Dugačke pantalone", "Troje su već gomila".
1903 . - Skupština Srbije vratila Karađorđeviće na prijesto, izabravši za kralja princa Petra Karađorđevića koji je živio u izgnanstvu u Ženevi. Izbor je uslijedio poslije oficirskog "majskog prevrata" 11. juna 1903. (prema Julijanskom kalendaru, tada važećem u Srbiji, 29. Maja ), u kojem je ubijen kraljevski par Aleksandar Obrenović i Draga Mašin. Petar Prvi Karađorđević je potom krunisan u Sabornoj crkvi u Beogradu i - prema ugledu na Nemanjiće - miropomazan u manastiru Žiča. Njegova vladavina je obilježena razvojem parlamentarne demokratije u kojoj je političko težište preneseno s dvora na parlament, razmahom tržišne ekonomije koji je ubrzao privredni razvoj zemlje, kulturnim napretkom i slobodom štampe.
1904 . - Više od hiljadu ljudi, većinom žena i djece, poginulo u blizini Njujorka tokom požara koji je zahvatio brod "General Slokam".
1907 . - Počela Druga haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući Srbiju i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija i jednu deklaraciju, kojima su prvi put znatnije kodifikovana pravila međunarodnog običajnog, posebno ratnog prava.
1910 . - Srpski student prava Bogdan Žerajić ubio se poslije neuspjelog atentata u Sarajevu na poglavara okupirane Bosne i Hercegovine austrougarskog generala Marijana Varešanina. Njegova žrtva bila je primjer za revolucionarnu nacionalističku omladinu iz pokreta"Mlada Bosna", koja je 28. juna 1914. organizovala atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda.
1914 . - Rođen ruski državnik Jurij Vladimirovič Andropov, sovjetski lider od 1982. do smrti u februaru 1984. Od 1967. do 1982. bio je predsjednik Komiteta državne bezbjednosti, generalni sekretar vladajuće Komunističke partije je postao u novembru 1982, poslije smrti Leonida Iljiča Brežnjeva, a predsjednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR u junu 1983.
1919 . - U direktnom letu od Nju Faundlenda do Irske, koji je trajao deset časova i 12 minuta, engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok prvi preletjeli Atlantik i za taj podvig dobili plemićke titule. U maju 1927. Atlantik je preletio Amerikanac Čarls Lindberg, koji je u avionu bio sam.
1940 . - Armija nacističke Njemačke u Drugom svjetskom ratu zaobišla 360 kilometara dugu"Mažino liniju", sistem odbrambenih utvrđenja izgrađen na istočnoj granici Francuske.
1969 . - Žorž Pompidu izabran za predsjednika Francuske.
1975 . - Košarkaši Jugoslavije na evropskom prvenstvu u Beogradu osvojili titulu prvaka pobjedom nad reprezentacijom SSSR.
1977 . - Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra dobili prve slobodne izbore u Španiji.
1982 . - Argentinske snage, koje su pokušale da okupiraju Foklandska ostrva u južnom Atlantiku, predale se Britancima, čime je okončan rat u kojem je na objema stranama poginulo oko hiljadu ljudi.
1988 . - Pakistanski predsjednik Zija ul Hak objavio da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.
1992 . - Srpski pisac Dobrica Ćosić, dugogodišnji disident pod režimom Josipa Broza Tita, izabran za prvog predsjednika Savezne Republike Jugoslavije. Na položaju šefa države nije ostao cio mandat - Savezna skupština mu je 1. juna 1993. godine, na inicijativu Srpske radikalne stranke, izglasala nepovjerenje, pod optužbom da je kršio Ustav.
1992 . - Parlament Japana odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu, prvi put nakon Drugog svjetskog rata.
1993 . - Na sarajevskom aerodromu potpisan Sporazum o prekidu neprijateljstava između komandanata Glavnog štaba Vojske Republike Srpske general-potpukovnika Ratka Mladića, komandanta muslimanske vojske pukovnika Rasima Delića i komandanta Hrvatskog vijeća obrane general - brigadira Milivoja Petkovića.
1993 . - Pomorske snage NATO-a i Zapadnoevropske unije u Jadranskom moru otpočele primjenu pomorskog embarga UN protiv SR Jugoslavije.
1994 . - Izrael i Vatikan uspostavili pune diplomatske odnose, poslije istorijskog dogovora o međusobnom priznanju i pomirenju, poslije vijekova sukobljavanja Jevreja i rimokatolika, tokom kojih su Jevreji najčešće bili žrtva vjerske histerije koju je podsticala vatikanska kurija.
1995 . - Savjet bezbjednosti UN izglasao Rezoluciju o slanju u bivšu Bosnu i Hercegovinu 12.500 pripadnika Snaga za brzo reagovanje.
1996 . - Umrla američka pjevačica Ela Ficdžerald, nekrunisana kraljica džeza, savršene tehnike, izvanredne improvizatorske imaginacije i širokog glasovnog raspona. Čuvena je po "skat" dijalozima sa velikim džez muzičarima - poput Luisa Armstronga, Đuka Elingtona i Vilijama"Kaunta" Bejzija.
1998 . - Srbin Milorad Krnojelac, koga Haški tribunal tereti za ratne zločine na prostoru bivše BiH, uhapšen je u Srbinju u sektoru pod komandom francuske brigade SFOR-a.
1999 . - Posljednji jugoslovenski vojnici, policijske i paravojne snage povukli se iz Prizrena.
1999 . - Sjeverna Koreja saopštila da je južnokorejska ratna mornarica potopila jedan njen brod u sjevernokorejskim teritorijalnim vodama Žutog mora, optuživši Seul da izazivanjem prvog pomorskog sukoba od okončanja Korejskog rata 1953. provocira novi rat na podijeljenom poluostrvu.
2000 . - Predsjednik SPO Vuk Drašković ranjen u svojoj kući u Budvi, kada su nepoznati napadači pucali sa balkona.
2003 . - Koalicione snage uhapsile bivšeg komandanta iračkih vazduhoplovnih snaga Hamida Radžu Šalaha al Tikrita, koji je bio 17. na listi američke vojske najtraženijih Iračana.
2003 . - Vaterpolisti Srbije i Crne Gore pobjedom nad Hrvatskom 9:8 postali novi prvaci Evrope u vaterpolu.
2004 . - Okružni sud u Srpskom Sarajevu proglasio krivim i osudio Nihada Mašića na 17 godina zatvora za ubistvo starice Safije Mašić, povratnika u Srpsko Goražde, 10. avgusta 2003. godine.
(Nezavisne)
