Nakon razvoda bračnih supružnika, ukoliko imaju zajedničku imovinu stečenu u braku, postavlja se pitanje kako regulisati imovinske odnose. Šta je to zajednička imovina? Da li može da postoji sporazum kada je u pitanju dioba zajedničke imovine? Koja je visina udjela svakog bračnog supružnika u zajedničkoj imovini? Odgovore na ova pitanja potražili smo u Advokatskoj kancelariji Miodraga Stojanovića.
 
-Kada je u pitanju građanskopravna oblast, među postupcima sa kojima se najčešće susrećemo u praksi su postupci koji se odnose na utvrđenje i diobu zajedničke imovine bračnih supružnika. Radi se o postupcima koji se javljaju u slučajevima kada dolazi do poremećaja u bračnim odnosima, te su oni obično praćeni i postupcima za razvod braka. Međutim, u našem pravnom sistemu ova dva postupka su obavezno razdvojena, odnosno o njima se ne može odlučivati u jedinstvenom postupku, već je imperativno predviđeno da se u posebnom postupku odlučuje o statusnim pitanjima, koja se odnose na razvod, povjeru maloljetne djece i plaćanje doprinosa za izdržavanje djece ili supružnika, a u posebnom postupku se utvrđuje koja imovina predstavlja zajedničku imovinu supružnika. Iako se sporovi oko zajedničke imovine bračnih supružnika najčešće vode paralelno ili po okončanju brakorazvodne parnice, treba naglasiti da to nije nužan preduslov za utvrđivanje i podjelu bračne tekovine u sudskom postupku, te da supružnici u svakom momentu, tokom trajanja bračne zajednice, mogu tražiti da se utvrdi koja imovina predstavlja zajedničku imovinu, kao i visinu njihovog udjela u toj imovini.
​
-Treba istaći da supružnici svoje imovinske odnose mogu urediti i sporazumno, kako tokom trajanja, tako i nakon prestanka bračne odnosno vanbračne zajednice, bilo tako što će odrediti udjele koji im pripadaju na svim ili pojedinim stvarima koje predstavljaju zajednički tekovinu, bilo tako što će ugovoriti da pojedine stvari ili prava pripadnu samo jednom supružniku ili tako što će ugovoriti da jedan bračni supružnik isplati drugom naknadu u novcu na ime njegovog udjela, s tim što zakon predviđa da svi pravni poslovi kojima se regulišu imovinski odnosi između supružnika moraju biti notarski obrađeni. Dakle, radi se o obaveznoj, zakonom predviđenoj formi, te se svi eventualni ugovori kojima se regulišu imovinski odnosi supružnika koji nisu zaključeni pred notarom, te koji ne zadovoljavaju potrebnu formu, smatraju se ništavnim, što znači da ne proizvode bilo kakvo pravno dejstvo.
 
-Kada govorimo o tome šta predstavlja zajedničku imovinu bračnih supružnika, Porodični zakon taksativno nabraja koji oblici sticanja predstavljaju zajedničku imovinu supružnika, te formuliše negativnu pretpostavku prema kojoj sva ona imovina koja nije stečena jednim od modaliteta, odnosno zakonskih osnova sticanja zajedničke imovine, predstavlja posebnu imovinu supružnika. Najčešći „oblik“ zajedničke imovine supružnika, je imovina koju su supružnici stekli radom tokom trajanja bračne zajednice, kao i prihodi od te imovine. Ovdje se pod radom ne smatra samo rad u radnom odnosu, odnosno rad koji je neposredno usmjeren na sticanje zarade, nego se pod radom podrazumijevaju i svi drugi oblici rada (rad u domaćinstvu, rad na odgajanju i vaspitavanju djece itd), kojim radom se drugom supružniku omogućava ili olakšava sticanje zarade, odnosno sticanje veće zarade.
 

-Pored ovog oblika, odnosno osnova sticanja zajedničke imovine, pod zajedničkom imovinom supružnika se smatra i dobitak od igre na sreću (osim ako supružnik ne dokaže da je u igru uložio samo svoju posebnu imovinu), zatim dobit koja je tokom trajanja zajednice ostvarena od autorskog prava i srodnih prava (ali ne i samo autorsko, odnosno srodno pravo, koje ostaje posebna imovina autora djela), kao i svi pokloni učinjeni tokom trajanja bračne zajednice, izuzev ukoliko iz namjene poklona ili namjere poklonodavca ne proističe da je poklonodavac želio učiniti poklon samo jednom od supružnika, što ne mora biti izričito ugovoreno, nego se cijeni na temelju konkretnih okolnosti pod kojima je učinjen poklon, pri čemu je teret dokazivanja na onom supružniku koji tvrdi da učinjeni poklon predstavlja posebnu imovinu.
 
-Kada je u pitanju visina udjela supružnika u zajedničkoj imovini, naš Porodični zakon polazi od pretpostavke da su udjeli supružnika u sticanju zajedničke imovine jednaki, te da svakom pripada po jedna polovina, ali se isto tako može dokazivati da je doprinos jednog od supružnika u sticanju zajedničke imovine, imajući u vidu sve relevantne okolnosti koje se odnose na ostvarenu zaradu, rad u domaćinstvu, brigu o djeci i druge oblike međusobne pomoći i podrške u bračnoj zajednici.

KAKO SE VRŠI DIOBA ZAJEDNIČKE IMOVINE VANBRAČNIH SUPRUŽNIKA I ŠTA SA DUGOVIMA NASTALIM U TOKU TRAJANjA BRAKA?
 
U prethodnom izdanju „Semberskih novina“, saznali smo na koji način se vrši dioba bračne tekovine i šta je to zajednička, a šta posebna imovina. U ovom broju, saznajte kako se tretira vanbračna zajednica prema pozitivnopravnim propisima i kako se dijele dugovi bračnih supužnika, nastalih u toku trajanja braka.
 
-Pravo na utvrđenje i podjelu zajedničke imovine pripada i vanbračnim supružnicima, s tim što naš Porodični zakon postavlja uslov da se radi o vanbračnoj zajednici koja je trajala duže vrijeme, a što prema sudskoj praksi podrazumjeva postojanje volje vanbračnih supružnika da se uspostavi emocionalna, ekonomska, moralna i polna zajednica žene i muškarca, zasnovana njihovim sporazumom, odnosno da se uspostave odnosi koji odgovaraju odnosima u braku i da svjesno i voljno izvršavaju ovlaštenja i dužnosti propisane za bračne supružnike, što je standard čiju ispunjenost cijeni sud na osnovu okolnosti konkretnog slučaja.U praksi se postavilo pitanje da li može postojati vanbračna zajednica, pa samim time i da li određena imovina može predstavljati zajedničku imovinu stečenu u vanbračnoj zajednici ukoliko nije razveden ili poništen brak u kojem je prethodno bio jedan od vanbračnih supružnika, te je sudska praksa stala na stanovište da ne mogu istovremeno, paralelno egzistirati bračna i vanbračna zajednica, ali da vanbračna zajednica može postojati ukoliko prethodni brak nije formalno razveden, ali je faktički prestao da egzistira prije zasnivanja vanbračne zajednice. Dakle, vanbračna zajednica može postojati ukoliko prethodni brak nije „razveden“ ali je faktički prestala da postoji zajednica života supružnika, te u takvim slučajevima vanbračni partneri mogu tražiti utvrđenje i diobu zajedničke imovine.
 

-Jedno od pitanja koje se često postavlja jeste pitanje tretmana dugova nastalih tokom trajanja i za potrebe bračne zajednice, a naročito kreditnih zaduženja nastalih u cilju sticanja zajedničke imovine u bračnoj zajednici, a koje dugove je nastavio po prestanku zajednice nastavio da vraća samo jedan od supružnika. Prije svega treba istaći da imovina stečena iz kreditnih zaduženja koja je jedan od supružnika nastavio da vraća po prestanku bračne zajednice svakako predstavlja zajedničku imovinu supružnika. Porodičnim zakonom je predviđeno da ako je radi namirenja zajedničkih obaveza  iz dijela jednog od bračnih supružnika u zajedničkoj imovini ili iz njegove posebne imovine naplaćeno više nego što iznosi njegov dio duga, taj supružnik ima pravo prema drugom bračnom supružniku na naknadu tog iznosa iz njegovog dijela, odnosno iz njegove posebne imovine. Dakle, supružnik na kome je nakon prestanka bračne zajednice ostala obaveza vraćanja kreditnog zaduženja iskorištenog za sticanje zajedničke imovine, ima pravo da tužbom od drugog supružnika traži da mu namiri srazmjeran dio vraćenog duga po osnovu kredita. Međutim, naša sudska praksa je stala na stanovište da se navedena činjenica, da jedan od supružnika samostalno vraća kredit nakon prestanka bračne zajednice, ima uzeti kao relevantna činjenica prilikom utvrđivanja visine udjela u zajedničkoj imovini, te da se, dakle, umjesto zahtjeva za namirenjem srazmjernog dijela duga, može tražiti da sud odredi veći udio u zajedničkoj imovini supružniku na kome je ostala kreditna obaveza.
 
-Uz prethodno navedeno, treba istaći i da se u parničnom postupku utvrđuje samo šta predstavlja zajedničku imovinu, kao i udjeli supružnika u istoj, dok se potom u posebnom postupku vrši bilo fizička dioba imovine, ukoliko je to moguće ili se vrši sudska prodaja stvari koje su predmet tekovine, te supružnici namiruju iz dobijene cijene. Od ovog pravila postoje određeni izuzeci, te zakon predviđa da supružnik čiji je udio u zajedničkoj imovini znatno niži od udjela drugog supružnika ili kada to opravdavaju posebne okolnosti (npr. imovina se ne može izdvojiti niti prodati bez znatnog umanjenja vrijednosti), kao i u slučaju kada jedan od supružnika učestvuje u povećanju vrijednosti posebne imovine drugog supružnika, isti može tražiti isplatu novčanog iznosa srazmjerno od vrijednosti njegovog udjela u bračnoj tekovini, odnosno srazmjernu povećanju vrijednosti posebne imovine drugog supružnika.

Semberija info