Danas je Nikoljdan – najčešća slava na ovim prostorima: Veliki dobrotvor, zaštitnik moreplovaca i djece
Na ovim prostorima vlada mišljenje da pola Srba slavi Svetog Nikolu, a druga polovina ide na slavu. Ovaj svetitelj se smatra zaštitnikom djece, učenih ljudi, trgovaca, moreplovaca i putnika. Svetiteljev kult rasprostranjen je ne samo kod pravoslavaca, već i među katolicima, te je u drugim zemljama poznat i kao Božić Bata.
Sveti Nikola (Nikolaj Mirlikijski), čudotvorac, rođen je u maloazijskom gradu Patara, u današnjoj Turskoj. Umro je 19. (6) decembra 345. godine, sahranjen je u Sabornoj crkvi Mirlikijske mitropolije, a krajem 11. vijeka njegove mošti prenete su u Bari, u manastir Svetog Jovana Preteče. Osim što se spomen na dan smrti Svetog Nikole slavi 19. decembra, odnosno 6. decembra po gregorijanskom kalendaru, Sveti Nikola se proslavlja i 22. maja, u znak sjećanja prenosa njegovih moštiju u Bari.
Veliki broj etnologa smatra da je slava dodjeljivana na način da porodica slavi onog sveca na čiji je dan kršten prvi predak te porodice. Zastupljena su i stanovišta da je slava birana po zavičajnom hramu, odnosno svecu kome je taj hram bio posvećen. Prema nekim podacima, najbrojniji hramovi u Srbiji posvećeni su upravo Svetom Nikoli. Sveti Nikola je posna slava zato što pada u toku Božićnog posta. Na našim prostorima za Svetog Nikolu se obično priprema riba, kao glavno jelo, riblja čorba, posni pasulj – papula ili prebranac, sarma i paprike, salata i posni kolači. Ali najvažnije je toga dana pripremiti slavski kolač, skuvati žito, vino i zapaliti slavsku svijeću. Ovaj praznik se nikako ne priprema sa mrsnom trpezom. Ono što je važno za sve koji slave da se ne ogriješe i omrse. Toga dana porodica treba da bude na okupu. Ono što je još važno, ko god toga dana dođe u kuću, ne treba ga vratiti.
Sveti Nikola je i zaštitnik moreplovaca i zbog toga na hrišćanskim brodovima duž Jadranskog i Sredozemnog mora moreplovci su držali ikonu Svetog Nikole. Svetom Nikoli se posebno raduju mališani, jer će im on donijeti poklone, a lik dobrodušnog dekice koji djeci donosi poklone prisutan je u pričama i legendama naroda širom svijeta. Ime i izgled ovog darodavca variraju od kulture do kulture, ali se smatra da su za pojam današnjeg Deda Mraza najzaslužnija prethrišćanska vjerovanja germanskih i slovenskih naroda koja su, pokrštavanjem ovih naroda, kombinovana sa likom hrišćanskog Svetog Nikole.
Zbog toga se može reći da je Sveti Nikola daleki predak današnjeg Deda Mraza. Prvi zapisi o ovom svetitelju, episkopu i dobročinitelju porijeklom iz Male Azije, potiču iz 4. vijeka nove ere.
Priča kaže da je za života bio veliki dobročinitelj koji je sve svoje bogatstvo i imanje razdijelio siromašnima, a on sam je, vođen čudesnim glasom, krenuo da u narodu širi vjeru, pravdu i milosrđe. Već samom svojom pojavom je donosio utjehu, mir i dobru volju među ljude, a skroman kakav je bio, novac nije davao ljudima u ruke, već im je stavljao u džep da bi se iznenadili kada ga nađu. Posebno je bio naklonjen djeci, a iz njegovog života najpoznatija je ostala priča o tri djevojčice koje je Sveti Nikola spasio od prostituisanja tako što im je ubacivao kroz prozor vreću sa zlatnicima. U germanskoj tradiciji tako je vijekovima postojao običaj da roditelji djeci za dan Svetog Nikole ostavljaju slatkiše, govoreći im da im je to poklon od ovog svetitelja.
Ko je bio Sveti Nikola?
Svetitelj je rođen u Patari u Likiji, bio je jedinac, sin bogatih i uglednih roditelja. Duhovni život započeo je u manastiru Novi Sion u kojem se već nalazio njegov stric, Sveti Nikolaj episkop patarski. Nakon smrti roditelja, krenuo je da širi vjeru i milosrđe, ali o svojim dobročinstvima nije govorio javno. Nakon toga postao je arhiepiskop Mirlikijski te je u vrijeme progona hrišćana završio u tamnici, ali ni tada nije odstupio od vjere. Smatran je svetiteljem i tokom života, ljudi bi ga pozivali u teškim i bolnim trenucima. Bolovao je kratko i upokojio se 343. godine, kada je sahranjen u Sabornoj crkvi u Miri.
Šest vjekova vjernici su obilazili njegov grob u Miri, među kojima su bili i Stari Sloveni. Nakon turskog osvajanja Likije i iz straha da mošti svetitelja ne budu oskrnavljene, 1096. godine prebačene (prokrijumčarene) su u Bari, u Italiji, gdje su položene u Crkvu Svetog Jovana Preteče. Poslije tri godine izgrađena je velelepna crkva posvećena Svetom Nikoli. Praznovanje Svetog Nikole poznato je ne samo kod Srba, već i kod katolika.
Sveti Nikola (Nikolaj Mirlikijski), čudotvorac, rođen je u maloazijskom gradu Patara, u današnjoj Turskoj. Umro je 19. (6) decembra 345. godine, sahranjen je u Sabornoj crkvi Mirlikijske mitropolije, a krajem 11. vijeka njegove mošti prenete su u Bari, u manastir Svetog Jovana Preteče. Osim što se spomen na dan smrti Svetog Nikole slavi 19. decembra, odnosno 6. decembra po gregorijanskom kalendaru, Sveti Nikola se proslavlja i 22. maja, u znak sjećanja prenosa njegovih moštiju u Bari.
Veliki broj etnologa smatra da je slava dodjeljivana na način da porodica slavi onog sveca na čiji je dan kršten prvi predak te porodice. Zastupljena su i stanovišta da je slava birana po zavičajnom hramu, odnosno svecu kome je taj hram bio posvećen. Prema nekim podacima, najbrojniji hramovi u Srbiji posvećeni su upravo Svetom Nikoli. Sveti Nikola je posna slava zato što pada u toku Božićnog posta. Na našim prostorima za Svetog Nikolu se obično priprema riba, kao glavno jelo, riblja čorba, posni pasulj – papula ili prebranac, sarma i paprike, salata i posni kolači. Ali najvažnije je toga dana pripremiti slavski kolač, skuvati žito, vino i zapaliti slavsku svijeću. Ovaj praznik se nikako ne priprema sa mrsnom trpezom. Ono što je važno za sve koji slave da se ne ogriješe i omrse. Toga dana porodica treba da bude na okupu. Ono što je još važno, ko god toga dana dođe u kuću, ne treba ga vratiti.
Sveti Nikola je i zaštitnik moreplovaca i zbog toga na hrišćanskim brodovima duž Jadranskog i Sredozemnog mora moreplovci su držali ikonu Svetog Nikole. Svetom Nikoli se posebno raduju mališani, jer će im on donijeti poklone, a lik dobrodušnog dekice koji djeci donosi poklone prisutan je u pričama i legendama naroda širom svijeta. Ime i izgled ovog darodavca variraju od kulture do kulture, ali se smatra da su za pojam današnjeg Deda Mraza najzaslužnija prethrišćanska vjerovanja germanskih i slovenskih naroda koja su, pokrštavanjem ovih naroda, kombinovana sa likom hrišćanskog Svetog Nikole.
Zbog toga se može reći da je Sveti Nikola daleki predak današnjeg Deda Mraza. Prvi zapisi o ovom svetitelju, episkopu i dobročinitelju porijeklom iz Male Azije, potiču iz 4. vijeka nove ere.
Priča kaže da je za života bio veliki dobročinitelj koji je sve svoje bogatstvo i imanje razdijelio siromašnima, a on sam je, vođen čudesnim glasom, krenuo da u narodu širi vjeru, pravdu i milosrđe. Već samom svojom pojavom je donosio utjehu, mir i dobru volju među ljude, a skroman kakav je bio, novac nije davao ljudima u ruke, već im je stavljao u džep da bi se iznenadili kada ga nađu. Posebno je bio naklonjen djeci, a iz njegovog života najpoznatija je ostala priča o tri djevojčice koje je Sveti Nikola spasio od prostituisanja tako što im je ubacivao kroz prozor vreću sa zlatnicima. U germanskoj tradiciji tako je vijekovima postojao običaj da roditelji djeci za dan Svetog Nikole ostavljaju slatkiše, govoreći im da im je to poklon od ovog svetitelja.
Ko je bio Sveti Nikola?
Svetitelj je rođen u Patari u Likiji, bio je jedinac, sin bogatih i uglednih roditelja. Duhovni život započeo je u manastiru Novi Sion u kojem se već nalazio njegov stric, Sveti Nikolaj episkop patarski. Nakon smrti roditelja, krenuo je da širi vjeru i milosrđe, ali o svojim dobročinstvima nije govorio javno. Nakon toga postao je arhiepiskop Mirlikijski te je u vrijeme progona hrišćana završio u tamnici, ali ni tada nije odstupio od vjere. Smatran je svetiteljem i tokom života, ljudi bi ga pozivali u teškim i bolnim trenucima. Bolovao je kratko i upokojio se 343. godine, kada je sahranjen u Sabornoj crkvi u Miri.
Šest vjekova vjernici su obilazili njegov grob u Miri, među kojima su bili i Stari Sloveni. Nakon turskog osvajanja Likije i iz straha da mošti svetitelja ne budu oskrnavljene, 1096. godine prebačene (prokrijumčarene) su u Bari, u Italiji, gdje su položene u Crkvu Svetog Jovana Preteče. Poslije tri godine izgrađena je velelepna crkva posvećena Svetom Nikoli. Praznovanje Svetog Nikole poznato je ne samo kod Srba, već i kod katolika.
